Organizacje nadające uprawnienia elektroenergetyczne – jak wybrać, na co zwrócić uwagę?

Uprawnienia do pracy z urządzeniami i instalacjami elektroenergetycznymi należą do najbardziej poszukiwanych na rynku. Potocznie nazywane są uprawnieniami “sepowskimi” od Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Zainteresowani tematem wiedzą, że jest to jednak pewne uproszczenie, ponieważ organizacji nadających te uprawnienia na rynku jest znacznie więcej. Sprawdzamy, kto i na jakich warunkach nadaje uprawnienia G1, G2 i G3.

Wspomniane uprawnienia to inaczej kwalifikacje zawodowe, których posiadanie jest niezbędne, aby legalnie i bezpiecznie wykonywać prace związane z eksploatacją oraz dozorem urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, ciepłowniczych i gazowych w Polsce. Aby uzyskać te uprawnienia należy ukończyć kurs i zdać egzamin państwowy, którego potwierdzeniem jest świadectwo kwalifikacyjne. Wydają je komisje egzaminacyjne, które zostały upoważnione przez Urząd Regulacji Energetyki (URE). W Polsce kilka organizacji prowadzi kursy i egzaminy państwowe. W naszym wyjaśniamy, jakie organizacje przeprowadzają szkolenia i jak wyglądają egzaminy?

Uprawnienia elektroenergetyczne – definicja i klasyfikacja

Aby zrozumieć znaczenie uprawnień elektroenergetycznych, najpierw musimy uporządkować terminy i definicje. Dlaczego uprawnienia mają oznaczenia G1, G2 i G3? Otóż podział ten jest uzależniony od specyfiki poszczególnych branż elektroenergetycznych. Wyjaśniamy, o co chodzi. Uprawnienia można podzielić w zależności od instalacji, których dotyczą na:

1. Grupa uprawnień G1 (tj. elektryczne). Obejmuje ona urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne. Posiadając uprawnienia G1 (elektryczne), można wykonywać szeroki zakres prac: od montażu i konserwacji, poprzez pomiary, aż po obsługę urządzeń, instalacji. Dotyczy to zarówno sieci generujących, przetwarzających, przesyłających, jak i zużywających energię elektryczną.
2. Grupa G2 (tj. energetyczne). Aby pracować z urządzeniami, instalacjami i sieciami wytwarzającymi, przetwarzającymi, przesyłającymi i zużywającymi energię, w tym cieplną, niezbędne są uprawnienia tej grupy. Dobrym przykładem konkretnych zastosowań uprawnień G2 może być obsługa kotłów, turbin parowych, sieci ciepłowniczych czy wentylacji. Co jakiś czas przepisy są zmieniane i aktualizowane, co sprawia, że osoby posiadające tzw. “stare” uprawnienia G2 na kotły powyżej 50 kW mogą pracować na wszystkich rodzajach kotłów. Natomiast “nowe” uprawnienia już wskazują dwa zakresy mocy kotłów: powyżej 50 kW do 500 kW oraz powyżej 500 kW do 1800 kW, itd.
3. Grupa uprawnień G3 (tj. gazowa). Mamy tutaj do czynienia z urządzeniami, instalacjami i sieciami gazowymi. Uprawnienia G3 (gazowe) pozwalają na prace związane z przesyłem, dystrybucją i zużyciem paliw gazowych. Do tej grupy możemy również zaliczyć obsługę, konserwację i remonty instalacji gazowych. Z uprawnieniami G3 można prowadzić pracę na stacjach redukcyjnych oraz w kotłowniach gazowych. Aktualny zakres obszarów od 1-10 w G3 pozostał bez zmian w porównaniu do starych zasad, które obowiązywały do 3 lipca 2021, czyli do momentu nowelizacji Prawa energetycznego, które reguluje kwestie uprawnień.

Posiadanie wymienionych uprawnień przez pracownika, to potwierdzenie, że dysponuje on niezbędną wiedzą i kwalifikacjami. Z kolei pracodawca ma gwarancję, że zatrudnia pracownika zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa energetycznego.

Jakie organizacje nadają uprawnienia?

Uprawnienia elektroenergetyczne, znane w środowisku fachowców jako tzw. “sepowskie”, nadaje kilka organizacji zrzeszających inżynierów z różnych dziedzin, specjalistów z zakresu elektroenergetyki, ale również podmioty prywatne posiadające odpowiednie certyfikaty. Nasz przegląd zacznijmy od najstarszej organizacji.

SEP – Stowarzyszenie Elektryków Polskich

Stowarzyszenie Elektryków Polskich (SEP) jest jedną z wiodących instytucji w zakresie szkoleń oraz posiada certyfikat do nadawania uprawnień. To również jedna z najstarszych instytucji technicznych w Polsce, stąd posiada wieloletnie doświadczenie oraz zespół wykwalifikowanych wykładowców – specjalistów, rzeczoznawców i członków komisji kwalifikacyjnych URE (Urzędu Regulacji Energetyki), którzy zapewniają wysoką jakość kursów.

SEP prowadzi egzaminy kwalifikacyjne zgodne z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 1 lipca 2022 r. Po zdanym egzaminie państwowym, uczestnicy otrzymują świadectwa kwalifikacyjne uznawane i cenione przez pracodawców w całej Unii Europejskiej. Egzaminy przeprowadzane są w 101 Komisjach kwalifikacyjnych SEP w całej Polsce.

SIMP – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich

Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich (SIMP) to organizacja zrzeszająca około 10 tysięcy inżynierów i techników mechaników oraz pokrewnych zawodów. Jej korzenie sięgają 1926 roku, a struktura organizacji obejmuje 48 oddziałów oraz 21 sekcji o charakterze branżowym.

SIMP realizuje statutową działalność pod opieką Naczelnej Organizacji Technicznej, a ponadto, jest wspierane przez sieć ponad 80 ośrodków działalności gospodarczej. SIMP jest również wydawcą czasopism naukowo-technicznych, z których najstarszy jest „Mechanik”, sięgający historią początków XX w.

SMEP – Stowarzyszenia Naukowo-Technicznego Mechaników i Energetyków Polskich

Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Mechaników i Energetyków Polskich (SMEP), założone z okazji 100-lecia niepodległości, to organizacja promująca rozwój nowoczesnej techniki i energetyki.

SMEP koncentruje się na rozwoju mechaniki, elektryki i technik informatycznych (IT), stawiając na innowacyjność w tych dziedzinach. Jednym ze statutowych zadań jest edukacja i wychowanie społeczeństwa, zwłaszcza młodzieży (od szkół podstawowych po wyższe uczelnie), w zakresie oszczędności energii i surowców.

Stowarzyszenie współpracuje z politechnikami i szkołami technicznymi poprzez szkolenia studentów i przyszłych techników w zakresie uprawnień energetycznych. Organizuje również liczne szkolenia, seminaria, sympozja i eventy, aby szerzyć wiedzę techniczną.

SMEP pomaga także w uzyskiwaniu certyfikatów i uprawnień, propaguje wynalazczość i współpracę z krajowymi i zagranicznymi organizacjami technicznymi. Nadaje również uprawnienia rzeczoznawcy SMEP.

SITSpoż – Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Przemysłu Spożywczego (SITSpoż.)

Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Przemysłu Spożywczego (SITSpoż.) to organizacja, która aktywnie wspiera rozwój nauki i techniki przetwórstwa spożywczego. Statutowym celem SITSpoż jest inspirowanie pracy twórczej oraz doskonalenie kwalifikacji w branży. Jest on realizowany między innymi przez cykliczne seminaria i integrację środowiska branżowego.

Ponadto, SITSpoż. współpracuje ze szkołami średnimi, przygotowując i prowadząc wykłady z zakresu edukacji żywieniowej. Poprzez te działania, aktywnie przyczynia się do podnoszenia świadomości na temat zdrowego odżywiania wśród młodych ludzi.

Podobnie jak w przypadku wspomnianych wcześniej organizacji, również przy zarządzie głównym stowarzyszenia od 1998 roku działa Komisja Kwalifikacyjna Nr 184 o zasięgu ogólnopolskim.

Została powołana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i jest uprawniona do sprawdzania kwalifikacji osób zajmujących się dozorem (D) i eksploatacją (E) urządzeń energetycznych: elektrycznych (G1), energetycznych (G2) i gazowych (G3) oraz do nadawania świadectw kwalifikacyjnych wymaganych przepisami ustawy Prawo Energetyczne.

Organizacja przygotowania do egzaminu?

Przygotowanie do egzaminu nadającego uprawnienia elektroenergetyczne to domena firm szkoleniowych zatrudniających ekspertów w tych dziedzinach, posiadających duże doświadczenie w pracy z urządzeniami i instalacjami.

Zajęcia prowadzone są z praktykami, osobami z wieloletnim doświadczeniem, które posiadają zasób wiedzy i kompetencje szkoleniowe w zakresie pracy i eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych.

Dobrym przykładem jest Grupa Kena, gdzie przygotowanie do egzaminu odbywa się stacjonarnie i jest prowadzone przez szkoleniowca pod nadzorem certyfikowanej komisji.

Na jednym szkoleniu znajdują się zazwyczaj uczestnicy z różnych grup: najwięcej z G1, G2 oraz G3, dlatego prowadzący dostosowuje szkolenie do potrzeb uczestników, zapewniając jak najlepsze przygotowanie. Dzięki takiemu podejściu, zdawalność egzaminu jest bardzo wysoka.

Egzamin – jak przebiega?

Kursy na uprawnienia elektroenergetyczne kończą się egzaminem, składającym najczęściej z dwóch etapów. Pierwszy to część pisemna i ustna, której zadaniem jest sprawdzenie wiedzy teoretycznej. Chodzi o normy, przepisy, najważniejsze zasady pracy z instalacjami w poszczególnych kategoriach, a także przepisy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. W części praktycznej, jeśli jest prowadzona, sprawdzane są umiejętności zastosowania poznanej wiedzy na konkretnych urządzeniach i instalacjach.

Warto tutaj podkreślić, że egzaminy nie mają ocen – wynik może być pozytywny lub negatywny. Wyniki ogłaszane są najczęściej tuż po zakończeniu egzaminu, co wiąże się z niemal natychmiastowym nabyciem uprawnień.

Aby przystąpić do egzaminu należy spełnić kilka warunków. Przede wszystkim wymagane jest ukończenie 18 lat oraz posiadanie odpowiedniego wykształcenia. Może to być wykształcenie zawodowe lub techniczne z zakresu elektryki, elektroniki, mechaniki, czy budownictwa lub zaświadczenie od pracodawcy potwierdzające doświadczenie zawodowe.

Jak długo są ważne uprawnienia ?

Uprawnienia są wydawane na okres 5 lat. Po upływie tego czasu, konieczne jest ponowne podejście do egzaminu w celu ich odnowienia. Ta reguła dotyczy wszystkich grup uprawnień elektroenergetycznych (G1, G2, G3), a także zarówno „starych”, jak i „nowych” podziałów punktów, które doprecyzowują zakres uprawnień w ramach poszczególnych grup.

Przed wyborem instytucji nadającej uprawnienia należy sprawdzić, czy działająca przy niej komisja ma certyfikat do ich nadawania w wybranym zakresie. Jak również, czy dana komisja ma uprawnienia na pełny zakres punktów, co może zapewnić szerszy zakres uprawnień według „starych” zasad, które są obecnie korzystniejsze, np. w G2, obejmując kotły powyżej 50 kW bez dalszych ograniczeń.