Uprawnienia SEP – wymagania, szkolenia, egzaminy i najczęstsze pytania

Uprawnienia SEP są niezbędnymi kwalifikacjami do pracy z urządzeniami i sieciami elektroenergetycznymi, ciepłowniczymi i gazowymi. Dokumenty te są wymagane przez pracodawców i zwiększają szanse na znalezienie dobrze płatnej pracy. Aby je uzyskać, należy przystąpić do egzaminu państwowego poprzedzonego kursem. Jak dokładnie wygląda proces uzyskiwania uprawnień SEP? Wyjaśniamy szczegóły i odpowiadamy na najczęstsze pytania.

Uprawnienia SEP – co to jest?

Uprawnienia SEP pozwalają wykonywać prace związane z obsługą i konserwacją sieci elektroenergetycznych. Posiadając uprawnienia SEP można też przeprowadzać remonty, montaż i kontrole tych urządzeń. Pracownicy branży energetycznej, elektrycznej i gazowej są zobowiązani posiadać takie uprawnienia.

Co oznacza SEP? To skrót od nazwy Stowarzyszenie Elektryków Polskich – organizacji, która certyfikuje w zakresie ich przyznawania. Aby uzyskać uprawnienia, należy bowiem przejść kurs i zdać egzamin. Uprawnienia SEP są bardzo przydatne na rynku pracy, ponieważ wiele firm poszukujących pracowników, oczekuje od kandydatów takich właśnie uprawnień.

Uprawnienia SEP – dla kogo?

Uprawnienia SEP to jeden z najbardziej poszukiwanych certyfikatów na rynku pracy. Wciąż bowiem brakuje pracowników do rozwijających się branży przemysłu, logistyki, budownictwa, magazynowania, instalacji i wielu innych. Dotyczy to nie tylko rynku krajowego, ale również zagranicznego. Wszędzie tam, gdzie zainstalowane są sieci i urządzenia elektroenergetyczne, do ich eksploatacji i dozorowania potrzebne są osoby z odpowiednią wiedzą i kwalifikacjami.

W niektórych zawodach to absolutna konieczność. Uprawnienia SEP są np. wymagane w przypadku każdego elektryka. Musi on posiadać uprawnienia, aby mógł wykonywać prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu oraz w zakresie kontrolno-pomiarowym.

Uprawnienia SEP muszą posiadać także pracownicy, którzy zajmują się projektowaniem i montażem instalacji gazowych, a także urządzeń przemysłowych. Dokumenty SEP są również jednym z wymagań dla pracowników, do których obowiązków należy dozór i naprawa wspomnianych instalacji. Ma to podstawowe znaczenie dla firm ze względu na bezpieczeństwo ludzi oraz stan techniczny urządzeń.

Uprawnienia SEP są jednym z warunków zatrudnienia w przedsiębiorstwach zajmujących się budową i eksploatacją sieci ciepłowniczych. Dotyczy to również załóg zakładów produkujących i dystrybuujących ciepło. Powyższe przykłady pokazują, że zastosowanie uprawnień SEP jest bardzo szerokie, powinni je posiadać również serwisanci, instalatorzy i monterzy.

Rodzaje uprawnień SEP

Uprawnienia SEP dzielą się na kilka grup w zależności od typu i mocy instalacji. To 3 zasadnicze grupy: G1, G2 oraz G3. Ponadto, uprawnienia SEP dzielą się na 2 rodzaje, w zależności od wykonywanych prac: (E) eksploatacja lub (D) dozór.

I tak uprawnienia oznaczone literą “E” oznaczają eksploatację instalacji, sieci oraz urządzeń elektroenergetycznych i gazowych. Z kolei uprawnienia SEP z literą “D” – to dozór instalacji i sieci, a także urządzeń elektroenergetycznych oraz gazowych.

Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym grupom uprawnień SEP.

1. Grupa G1 – obejmuje urządzenia i instalacje elektroenergetyczne. Mogą to być np. urządzenia prądotwórcze czy sieci kablowe. W tej grupie znajdują się wszelkie układy wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną.
2. Grupa G2 – w tej grupie znajdują się urządzenia cieplne oraz instalacje grzewcze. np. stosowane szeroko w przemyśle nagrzewnice wodne, optymalne dla ogrzewania dużych przestrzeni, np hal fabrycznych. Do grupy G2 zaliczamy również inne urządzenia energetyczne.
3. Grupa G3 – to ostatnia klasyfikacja, oznaczająca urządzenia i instalacje gazowe, np. systemy dostarczania gazu ziemnego do pieców przemysłowych w hutach lub stalowniach. To także wszystkie urządzenia, wytwarzające, przetwarzające, przesyłające, magazynujące i zużywające paliwa gazowe – rurociągi gazowe, regulatory ciśnienia, zawory bezpieczeństwa czy palniki przemysłowe.

Jedną z najpopularniejszych i najbardziej poszukiwanych kategorii są uprawnienia G1. Wyjaśniamy dlaczego?

Uprawnienia SEP G1 w jakich branżach i zawodach?

Uprawnienia SEP G1 są nadawane przez komisje egzaminacyjne powołane przez Urząd Regulacji Energetyki. Mogą to być komisje złożone ze specjalistów wielu organizacji technicznych. Uprawnienia G1 są szerokie i mogą być wykorzystywane w wielu branżach. Do tych najpopularniejszych należą między innymi źródła energii odnawialnej – fotowoltaika, farmy wiatrowe i elektrownie wodne. Nie mniej popularne zastosowania to branża budowlana, w której posiadając uprawnienia, można zajmować się montażem instalacji elektrycznych w domach jednorodzinnych oraz odbiorami.

Uprawnienia SEP G1 są także przydatne w pracy informatyków, którzy w ramach swoich obowiązków muszą wykonywać zadania w serwerowniach. W takich pomieszczeniach zainstalowane są urządzenia, takie jak zasilacze, UPS, systemy uziemiające oraz zabezpieczenia przeciwprzepięciowe. Jeszcze jedną grupą zawodową, która może wykorzystywać uprawnienia SEP G1 są konserwatorzy w instytucjach użyteczności publicznej.

W zależności od potrzeb, można ubiegać się o kwalifikacje do pracy z różnymi urządzeniami, instalacjami i sieciami. Obecny zakres, zawiera 10 punktów, które należy określić przed przystąpieniem do egzaminu

1. urządzenia prądotwórcze przyłączone do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej energii elektrycznej bez względu na wysokość napięcia znamionowego,
2. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV,
3. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 1kV,
4. zespoły prądotwórcze o mocy wyższej niż 50 kW,
5. urządzenia elektrotermiczne,
6. urządzenia do elektrolizy,
7. sieci elektrycznego oświetlenia ulicznego,
8. elektryczna sieć trakcyjna,
9. elektryczne urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym,
10. aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urządzenia i instalacje automatycznej regulacji, sterowania i zabezpieczeń urządzeń i instalacji wymienionych w pkt 1-9.

Aktualnie ten zakres jest stopniowo zastępowany przez bardziej szczegółowy, obejmujący 13 punktów, w którym pojawiają się bardziej szczegółowe zakresy napięć:

1. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 1kV i napięciu znamionowym nie wyższym niż 30 kV,
2. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 30 kV i napięciu znamionowym nie wyższym niż 110 kV,
3. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 110 kV,

Do najpopularniejszych uprawnień można zaliczyć te obejmujące urządzenia, instalacje i sieci do 1kv. W jakich sytuacjach są wykorzystywane?

Czego dotyczą uprawnienia SEP do 1kV?

Uprawnienia SEP do 1kv pozwalają na wykonywanie prac z urządzeniami, instalacjami i sieciami o napięciu nie przekraczającym 1kV, czyli 1000 woltów. Jest to tzw. niskie napięcie, które jest wykorzystywane np. małych transformatorach i systemach oświetleniowych. Wszystkie osoby profesjonalnie montujące, naprawiające oraz eksploatujące takie urządzenia muszą zgodnie z przepisami posiadać uprawnienia SEP.

Uprawnienia SEP do 1kv mogą być wykorzystywane do prac z urządzeniami, które znajdują się w naszym otoczeniu. To zarówno urządzenia i instalacje użytku domowego, jak np. AGD, oświetlenie czy wszelkiego rodzaju urządzenia grzewcze, ale również instalacje stosowane w przemyśle i działalności komercyjnej, np. transformatory niskiego napięcia, silniki elektryczne wykorzystywane w maszynach przemysłowych, pompach, itp.

Jak zdobyć uprawnienia SEP?

Uprawnienia SEP można zdobyć poprzez samodzielne przystąpienie do szkolenia i egzaminu, spotykana jest również forma szkoleń organizowanych przez firmy dla swoich pracowników. Wówczas szkolenia przeprowadzane są w grupach, zarówno w formie stacjonarnej, jak i on-line.

Uprawnienia SEP zdobywa się podczas szkoleń i egzaminów organizowanych przez certyfikowane podmioty i ośrodki szkoleniowe. Podmioty szkoleniowe dysponują wykwalifikowaną kadrą wykładowców, najczęściej praktyków zawodu, którzy są jednocześnie specjalistami.

Jak wygląda szkolenie SEP?

Szkolenie SEP jest organizowane w formie prelekcji z wykorzystaniem odpowiednich materiałów szkoleniowych, dostosowanych zawartością treści do wymagań określonych w przepisach. Warto zaznaczyć, że kursy przygotowują do egzaminów kwalifikacyjnych wymaganych Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 1 lipca 2022 r. (Dz. U. poz.1392) dla osób na stanowiskach eksploatacji i dozoru.

Do zagadnień przedstawionych w czasie szkolenia, należą między innymi: przepisy przyłączania i eksploatacji urządzeń, przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw, energii, prowadzenia ruchu urządzeń, instalacji oraz sieci. Szkolenie SEP może odbywać się zarówno w siedzibie placówki szkoleniowej, jak również w formie on-line lub samokształcenia kierowanego, wszystko zależy od oczekiwań i możliwości osób lub firm zainteresowanych udziałem w kursie i egzaminie.

Kto organizuje Szkolenia SEP?

Szkolenia SEP są organizowane przez jednostki uprawnione do prowadzenia działalności szkoleniowej, posiadające niezbędną bazę dydaktyczną oraz wykwalifikowaną kadrę szkoleniowców. Szkolenia prowadzone są najczęściej przez podmioty będące organizacjami skupiającymi inżynierów o odpowiednim przygotowaniu technicznym w zakresie urządzeń i sieci elektroenergetycznych.

Szkolenia SEP prowadzą firmy, które przygotowują do egzaminów prowadzonych przez podmioty upoważnione przez Komisję Regulacji Energetyki. Szkolenia zazwyczaj mają formę kilkugodzinnego kursu, w zależności od zakresu zagadnień zadeklarowanych przez uczestnika. Warto podkreślić, że informacje przekazywane w czasie kursów są aktualizowane w oparciu o pojawiające się nowe rozwiązania i regulacje w przedmiotowym zakresie.

Jak wygląda egzamin SEP?

Egzamin SEP może być przeprowadzony przez jedną ze 101 komisji kwalifikacyjnych w oddziałach na terenie całego kraju. Komisje mają uprawnienia Stowarzyszenia Elektryków Polskich oraz Komisji Regulacji Energetyki. Egzamin ma formę ustną i trwa przeciętnie około 10- 20 minut. Może mieć charakter stacjonarny lub on-line.

Egzamin SEP jest zakończeniem kursu. Po pozytywnie zaliczonym egzaminie państwowym, słuchacze otrzymują świadectwa kwalifikacyjne w wybranych grupach (G1, G2, G3) w pełnych zakresach dla stanowisk eksploatacji (E) i dozoru (D). W zależności od tego, czy osoba przystępująca do egzaminu ubiega się o uprawnienia do eksploatacji czy dozoru, mogą wystąpić pewne różnice zagadnień obowiązujących na egzaminie.

W zakresie eksploatacji na egzaminie SEP należy wykazać się w szczególności wiedzą nt. zasad budowy, działania oraz warunków technicznych obsługi urządzeń, instalacji i sieci, a także zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci.

Z kolei w zakresie dozoru, podczas egzaminu SEP, niezbędne jest posiadanie wiedzy dotyczącej przepisów przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci.

W jednym i drugim przypadku, kursanci przystępujący do egzaminu SEP, powinni znać przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony środowiska.

Czy można uzyskać uprawnienia SEP bez egzaminu?

Aby uzyskać uprawnienia SEP wymagane jest przystąpienie do państwowego egzaminu SEP. Nie ma innej możliwości uzyskania tego świadectwa kwalifikacji!

Oczywiście, wiele osób posiada niezbędne wykształcenie i doświadczenie w pracy z urządzeniami i instalacjami elektrycznymi, jednak na rynku pracy pracodawcy muszą dbać o kwalifikacje kadry i przygotować się na różne zdarzenia, np. wypadki w pracy. W takich sytuacjach, posiadane niezbędne uprawnienia SEP mogą być np. warunkiem uzyskania odszkodowania. Dlatego, w interesie pracodawców jest, aby ich pracownicy posiadali niezbędne dokumenty uprawniające do wykonywania określonych zadań.

Uprawnienia sepowskie – jakie korzyści?

Uprawnienia sepowskie to możliwość zdobycia dodatkowych kwalifikacji, które zwiększają szanse na znalezienie dobrze płatnej pracy nie tylko w Polsce, ale również w krajach Unii Europejskiej. Świadectwa kwalifikacyjne wydane przez SEP cieszą się uznaniem oraz są honorowane i wysoko cenione przez pracodawców w całej Unii Europejskiej.

Ponadto, uprawnienia sepowskie otwierają możliwości przekwalifikowania się w czasach, kiedy wiele branży przechodzi transformacje i trzeba dostosować się do potrzeb rynku. Należy jednak pamiętać, że są one ważne tylko przez okres 5 lat i po tym czasie należy zadbać o ich odnowienie.

Uprawnienia SEP (Sepowskie) VS Uprawnienia SIMP

Na rynku znajdziemy również uprawnienia SIMP, to odpowiednik uprawnień SEP, ale nadawany przez inną organizację – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich. Zarówno uprawnienia nadawane przez SEP, jak i SIMP są zgodne z wymogami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska ws. kwalifikacji wymaganych przy eksploatacji urządzeń energetycznych.

Uprawnienia mają taką samą ważność, dotyczą również tych samych kategorii – G1, G2, G3. Jedyna różnica może polegać na mniejszej rozpoznawalności uprawnień SIMP, jednak ich zgodność z przepisami jest identyczna, jak w przypadku uprawnień SEP.